اصول و مراحل فرآیند ظهور و ثبوت در رادیوگرافی راهنمای کامل پردازش فیلم‌های پرتونگاری

اشعه ایکس یا نور به فیلم رادیوگرافی می‌تابد و تصویر پنهانی بر اساس میزان نور تولید شده ، تشکیل خواهد شد. اما این تصویر باچشم غیر قابل رویت است. لذا اطلاعات ثبت شده در آن باید تحت یک فرایند شیمیایی (ظهور و ثبوت) تبدیل به یک تصویر قابل رویت و دائمی شود. ظهور و ثبوت فیلم های اشعه ایکس به صورت دستی ، امروزه فقط در موارد استثنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمل ظهور و ثبوت بوسیله دستگاههای کاملا اتوماتیک صورت می‌گیرد.

مراحل ظهور و ثبوت (Theprocessing Cycle)

مرحله ظهور

هدف اصلی این مرحله، تبدیل تصویر پنهان به تصویری قابل‌مشاهده است. در این فرآیند، دانه‌های هالید نقره موجود در فیلم که تحت تابش قرار گرفته‌اند، به نقره فلزی تبدیل می‌شوند، درحالی‌که دانه‌های بدون تابش تقریباً بدون تغییر باقی می‌مانند.

داروی ظهور نمی‌تواند به‌طور کامل بین دانه‌های تابش‌شده و تابش‌نشده تمایز ایجاد کند. در صورتی که مدت‌زمان ظهور بیش از حد باشد، تمامی هالیدهای نقره به نقره فلزی تبدیل شده و کیفیت تصویر کاهش می‌یابد. یک داروی ظهور ایده‌آل دارای عملکرد انتخابی است و دانه‌های تابش‌شده را سریع‌تر از دانه‌های تابش‌نشده ظاهر می‌کند.

عمل ظهور یک فرآیند احیا شیمیایی محسوب می‌شود که طی آن، مواد احیاکننده موجود در داروی ظهور با انتقال الکترون، یون‌های نقره در کریستال‌های تابش‌شده را به نقره فلزی تبدیل می‌کنند. داروهای ظهور در سیستم‌های خودکار و دستی متفاوت هستند اما به‌طور کلی شامل:

حلال‌ها
عوامل ظهور
تشدیدکننده‌ها
بافرها
بازدارنده‌ها
محافظت‌کننده‌ها
سخت‌کننده‌ها
مواد تجزیه‌کننده

با افزایش تعداد فیلم‌های پردازش‌شده، کارایی داروی ظهور کاهش می‌یابد و نیاز به تعویض یا تقویت آن وجود دارد.

مرحله ثبوت

در این مرحله، فرآیند ظهور متوقف شده و تصویر تثبیت می‌شود. همچنین، هالیدهای نقره باقی‌مانده از امولسیون حذف و پایداری تصویر تضمین می‌گردد. محلول ثبوت شامل:

حلال‌ها
عوامل تثبیت‌کننده
اسیدها
مواد سخت‌کننده
بافرها
محافظت‌کننده‌ها
مواد ضد رسوب

یک فیلم روشن، حاوی مقدار بیشتری دانه‌های هالید نقره تابش‌نشده است و به داروی ثبوت بیشتری نیاز دارد. بنابراین، برای حفظ کارایی محلول، ممکن است به داروی تقویت‌کننده نیاز باشد.

مرحله شستشو

پس از خروج فیلم از تانک ثبوت، امولسیون آن از محلول تثبیت‌کننده اشباع شده است. در صورت عدم شستشوی مناسب، ممکن است لکه‌های زرد-قهوه‌ای روی فیلم ظاهر شوند. بنابراین، فیلم باید از مرحله شستشو عبور کند تا مواد باقی‌مانده از امولسیون حذف شوند. در این مرحله، ترکیبات موجود در امولسیون از طریق انتشار، به آب منتقل می‌شوند. آب لوله‌کشی معمولاً برای این فرآیند مناسب است.

مرحله خشک کردن

خشک کردن، آخرین مرحله از فرآیند ظهور و ثبوت است که در آن، آب و سایر مواد باقی‌مانده از امولسیون فیلم تبخیر می‌شوند. با این حال، برای جلوگیری از ترک‌خوردگی امولسیون، باید مقدار کمی رطوبت در فیلم حفظ شود.

در سیستم‌های خودکار، آب سطحی فیلم توسط غلتک‌های آب‌گیر قبل از ورود به خشک‌کن حذف شده و سپس با تبخیر، آب باقی‌مانده خارج می‌شود. در روش‌های دستی، فیلم‌ها گاهی به‌صورت مرطوب استفاده می‌شدند. امروزه، تصاویر دندان‌پزشکی به دلیل اندازه کوچک و نیاز به پردازش سریع، اغلب به‌صورت مرطوب بررسی می‌شوند. با این حال، هنگام جابه‌جایی فیلم‌های مرطوب باید دقت کافی به خرج داد تا از آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری شود.

با رعایت این مراحل و استفاده از روش‌های مناسب، می‌توان کیفیت تصویر را بهینه کرد و از بروز مشکلات رایج در فرآیند ظهور و ثبوت جلوگیری نمود.

مقایسه روش‌های دستی و خودکار در فرآیندهای ظهور و ثبوت فیلم پرتونگاری

یکی از مشکلات اساسی در فرآیندهای ظهور و ثبوت به روش دستی، احتمال تماس انگشتان با فیلم پرتونگاری است. اثر انگشت و ناخن می‌تواند به‌عنوان یک عیب مصنوعی بر روی فیلم باقی بماند و تفسیر آن را دشوار سازد. بنابراین، در هنگام خارج کردن فیلم از کاست و انجام فرآیندهای ظهور و ثبوت، باید نهایت دقت را برای جلوگیری از تماس فیزیکی مستقیم با فیلم به کار برد.

مخازن مورد استفاده در این فرآیندها معمولاً از مواد پلیمری ساخته می‌شوند، اما فولادهای زنگ‌نزن نیز کاربرد دارند. استفاده از موادی مانند روی، آهن گالوانیزه، آلومینیوم و مس که با محلول‌های قلیایی و اسیدی واکنش می‌دهند، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در کیفیت تصویر شود. همچنین، دمای فرآیند ظهور نباید کمتر از ۱۶ درجه سانتی‌گراد باشد، زیرا ماده هیدروکوینون، که عامل اصلی در این فرآیند است، در دمای پایین‌تر از این مقدار غیرفعال می‌شود. از سوی دیگر، دماهای بیش از حد بالا نیز می‌توانند منجر به نرم شدن فیلم، به‌ویژه در ناحیه امولسیون، شوند. در صورت تضعیف محلول ظهور، می‌توان از محلول تقویت‌کننده استفاده کرد، اما میزان استفاده از آن نباید بیش از سه مرتبه باشد و پس از آن، محلول باید تعویض گردد.

مزایای روش خودکار در فرآیندهای ظهور و ثبوت

فرآیندهای ظهور و ثبوت را می‌توان به‌صورت خودکار نیز انجام داد که در مقایسه با روش دستی، سرعت تهیه تصویر را افزایش می‌دهد. در این روش، جابه‌جایی فیلم بین محفظه‌های مختلف بدون دخالت دست انجام می‌شود، که احتمال آلودگی فیلم با چربی یا اثر انگشت را از بین می‌برد. علاوه بر این، دستگاه‌های خودکار امکان تنظیم سرعت حرکت فیلم و دمای محلول‌ها را دارند، فضای کمتری از تاریکخانه اشغال می‌کنند و کیفیت تصویر نهایی در مقایسه با روش دستی بهبود می‌یابد.

زمان مورد نیاز برای ظهور و ثبوت فیلم در دستگاه‌های خودکار حدود ۱۰ دقیقه است، درحالی‌که این فرآیند در روش دستی تقریباً ۶۰ دقیقه زمان می‌برد. این کاهش زمان عمدتاً به دلیل غلظت بیشتر محلول ظهور و دمای بالاتر آن در دستگاه‌های خودکار است. تصاویر تهیه‌شده با این روش دارای عیوب مصنوعی کمتری هستند و به همین دلیل، فرآیند خودکار به‌عنوان یک روش بهینه برای تهیه تصاویر پرتونگاری در نظر گرفته می‌شود.

البته، روش خودکار هزینه بالاتری دارد و برای استفاده بهینه از آن، باید تعداد کافی فیلم‌های پرتونگاری برای فرآیند ظهور و ثبوت در دسترس باشد. همچنین، نگهداری منظم دستگاه و تمیز کردن آن پس از هر بار استفاده، نقش مهمی در عملکرد بهینه آن ایفا می‌کند.

نمایندگی انحصاری فروش: شرکت پترو فرهان گستر جنوب
شرکت پترو فرهان گستر جنوب واردکننده برند‌های مطرح تجهیزات جوشکاری و بازرسی فنی و NDT از سراسر دنیا
برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
02165565901
02144584671
02144584619
09133390223
09034119385