🧪 مایع پنترنت در آزمون مایع نافذ PT – راهنمای کامل کاربردها، مراحل و استانداردها

مایع پنترنت (یا مایع نفوذکننده، به انگلیسی Penetrant) ماده‌ای با خاصیت نفوذ بالا است که در آزمون مایع نافذ (PT – Penetrant Testing) به‌منظور شناسایی ترک‌ها، خلل و فرج‌ها، درزهای سطحی و سایر عیوب باز به سطح در قطعات جامد به‌کار می‌رود.

این روش یکی از پرکاربردترین روش‌های بازرسی غیرمخرب (NDT) است که بدون ایجاد آسیب به قطعه، اطلاعات دقیقی از وضعیت سطح آن ارائه می‌دهد.

✅ کاربرد اصلی مایع پنترنت

• تشخیص ترک‌ها، خلل و فرج‌ها، درزهای سطحی و عیوب باز به سطح

• قابل استفاده برای فلزات، سرامیک‌ها، پلاستیک‌ها و دیگر مواد جامد

• بدون نیاز به آسیب رساندن به قطعه

🔧 نحوه عملکرد و مراحل اجرای آزمون PT

مرحله 1: تمیزکاری سطح (Pre-cleaning)

• حذف آلودگی‌ها شامل چربی، روغن، زنگ، رنگ و گردوغبار

• استفاده از حلال‌های تمیزکننده، برس، پارچه بدون پرز و هوای فشرده

• سطح باید کاملاً خشک و عاری از هرگونه آلودگی باشد

مرحله 2: اعمال مایع پنترنت (Penetrant Application)

• پاشیدن یا مالیدن مایع (مرئی یا فلورسنت) روی سطح

• مایع به درزها و ترک‌های سطحی نفوذ می‌کند

مرحله 3: زمان نفوذ (Dwell Time)

• زمان انتظار معمول بین 10 تا 30 دقیقه

• نباید اجازه داد مایع خشک شود

مرحله 4: پاک‌سازی سطح (Excess Penetrant Removal)

• حذف مایع اضافی از سطح (نه از درون ترک‌ها)

• نوع قابل شست‌وشو با آب: با آب تمیز

• نوع قابل شست‌وشو با حلال: با پارچه و حلال مخصوص

مرحله 5: اعمال آشکارساز (Developer Application)

• اسپری یا پودر سفید روی سطح

• آشکارساز مایع باقی‌مانده در ترک را بیرون می‌کشد

مرحله 6: بازرسی (Inspection)

• مشاهده سطح برای بررسی نتایج:

  • با نور معمولی (برای مایع مرئی)

  • با نور فرابنفش UV (برای مایع فلورسنت)

• ترک‌ها و عیوب به‌صورت خطوط یا نقاط رنگی مشخص می‌شوند

🧪 انواع مایع پنترنت

1. مایع پنترنت مرئی (Visible Dye Penetrant)

• رنگ قرمز روشن

• قابل مشاهده با نور معمولی

• نیاز به نور UV ندارد

• مناسب برای بازرسی‌های ساده و عمومی

2. مایع پنترنت فلورسنت (Fluorescent Penetrant)

• رنگ نامشخص در نور معمولی

• درخشنده در نور فرابنفش (معمولاً سبز یا زرد مایل به سبز)

• دقت و حساسیت بسیار بالا

• مناسب برای قطعات پیچیده یا حساس

✅ مزایای آزمون مایع نافذ (PT)

• سادگی، سرعت و هزینه پایین

• قابل استفاده برای انواع مواد غیرمتخلخل

• تشخیص دقیق ترک‌های ریز سطحی

• نیاز کم به تجهیزات پیشرفته (در حالت مرئی)

⚠️ محدودیت‌ها و نکات ایمنی

• فقط عیوب سطحی (نه زیرسطحی) را تشخیص می‌دهد

• نیاز به تمیزکاری کامل سطح دارد

• نامناسب برای مواد متخلخل (چوب، بتن و…)

• برخی مایعات ممکن است خطر زیست‌محیطی یا سلامتی داشته باشند

📜 استانداردهای رایج آزمون PT

1. ASTM E1417: استاندارد رایج آمریکا، شامل روش‌ها، مواد و پذیرش‌ها

2. ISO 3452: استاندارد بین‌المللی، معادل اروپایی ASTM

3. ASME Section V, Article 6: برای بازرسی جوش‌ها و تجهیزات تحت فشار

4. MIL-STD-6866: استاندارد نظامی برای قطعات هوافضا و دفاعی

🏭 کاربردهای صنعتی آزمون PT

1. جوشکاری: شناسایی ترک، درز ناقص، نفوذ ناقص

2. صنایع هوایی و هوافضا: بازرسی تیغه، پره و بدنه هواپیما

3. نفت، گاز و پتروشیمی: تست خطوط لوله، مخازن و اتصالات تحت فشار

4. خودروسازی: کنترل کیفیت قطعات موتوری مانند سرسیلندر

5. نیروگاه‌ها: بازرسی پیشگیرانه قطعات حساس

6. ریخته‌گری و فورج: تشخیص ترک‌های انجمادی و عیوب سطحی

✅ نتیجه‌گیری سریع برای انتخاب روش مناسب NDT

در انتخاب روش مناسب برای بازرسی غیرمخرب (NDT)، توجه به نوع ماده و نوع عیب مورد نظر بسیار مهم است. در ادامه، یک راهنمای سریع برای تصمیم‌گیری بهتر ارائه می‌شود:

• اگر فقط شناسایی عیوب سطحی اهمیت دارد و ماده مورد نظر غیرفرومغناطیسی است → روش PT (مایع نافذ) بهترین گزینه است.

• اگر قطعه از جنس فرومغناطیسی (مانند فولاد) باشد و هم عیوب سطحی و هم نزدیک به سطح مدنظر باشد → روش MT (ذرات مغناطیسی) توصیه می‌شود.

• اگر هدف شناسایی عیوب داخلی و عمقی در قطعه باشد → روش UT (فراصوتی) انتخاب بهتری خواهد بود.

📦 مشاهده و خرید تجهیزات تست غیرمخرب (NDT):
برای مشاهده مایع پنترنت و سایر تجهیزات آزمون PT اینجا کلیک کنید

نمایندگی انحصاری فروش: شرکت پترو فرهان گستر جنوب
شرکت پترو فرهان گستر جنوب واردکننده برند‌های مطرح تجهیزات جوشکاری و بازرسی فنی و NDT از سراسر دنیا
برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
02165565901
02144584671
02144584619
09133390223
09034119385

وبسایت ها:
www.fgj-ndt.ir
www.digindt.ir

کانال تلگرام ما
https://t.me/FGJ_NDT
https://t.me/digindt1

اینستاگرام
farhangostarjoonob